İran Meclisi, Hürmüz Boğazı'nın kapanma kararını onayladı. Bu gelişme, dünya petrol ticaretinin önemli bir kısmını etkileyebilecek bir durum olarak kaydedildi. Hürmüz Boğazı'nın kapanmasının petrol fiyatları üzerindeki etkileri, gözler önüne serildi. İstinye Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Caner Özdurak, Hürmüz Boğazı'nın kapanmasının Türkiye'nin enerji faturası üzerinde ciddi artışlara neden olabileceği ve cari açığın derinleşeceği konusunda uyarıda bulundu. Özdurak, enerji maliyetlerindeki artışın tüm sektörlerde üretim maliyetlerini yükselteceğini ve bu durumun enflasyonu daha da zorlaştıracağını belirtti.
Dünya petrol ticaretinin yaklaşık yüzde 25'i Hürmüz Boğazı'ndan geçiyor
Doç. Dr. Caner Özdurak, Hürmüz Boğazı'nın dünya petrol ticaretinin yaklaşık yüzde 25'inin geçiş yaptığı stratejik bir su yolu olduğunu ifade etti. Özdurak, boğazın kapanmasının küresel enerji piyasalarında ciddi dalgalanmalara yol açabileceğini belirterek, bunun etkilerinin çeşitli boyutları ile ele alınması gerektiğini vurguladı. Ayrıca, boğazın kapanması halinde petrol arzında ani ve önemli bir daralma yaşanabilecek ve bu durumun kısa vadede petrol fiyatlarını 120-130 dolar seviyelerine çıkarabileceği öngörülüyor.
Petrol arzında ani daralma bekleniyor
Hürmüz Boğazı'nın kapanması durumunda ortaya çıkabilecek etkileri değerlendiren Özdurak, piyasalardaki panik ve arz endişesinin petrol fiyatlarını yukarı çekeceğini belirtti. Ancak, bu fiyat seviyelerinin orta vadede sürdürülebilir olmayacağına dikkat çekti. Küresel ekonomik yavaşlama, alternatif enerji kaynaklarına yönelim ve stratejik petrol rezervlerinin devreye girmesi gibi etkenler, petrol fiyatlarının aşağı yönlü düzelmesine yol açabilir. Ancak, bu düşüş, boğazın kapalı kalma süresine ve küresel enerji arz-talep dengesine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.
Türkiye ekonomisine olası etkileri
Hürmüz Boğazı'nın kapanmasının Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerini değerlendiren Özdurak, Türkiye'nin enerji ithalatına bağımlı bir ülke olduğunu vurguladı. Petrol fiyatlarındaki artışın cari açığı doğrudan etkileyeceği ve enerji faturasında ciddi artışlara neden olacağı öngörülüyor. Bu durumun Türk lirası üzerinde baskı yaratabileceği ve döviz kurlarında yukarı yönlü hareketler tetikleyebileceği ifade ediliyor. Artan enerji maliyetlerinin sanayi sektörünü olumsuz etkilemesi ve rekabet gücünü azaltması bekleniyor.
Özdurak, petrol fiyatlarındaki artışın enflasyon üzerinde çok yönlü baskı yaratacağını belirtti. Akaryakıt fiyatlarındaki artışın, ulaştırma maliyetlerini yükselteceği ve nihai ürün ve hizmet fiyatlarına yansıyacağı öngörülüyor. Enerji maliyetlerindeki yükselişin, üretim maliyetlerini artırarak genel fiyat seviyesini yukarı çekeceği ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) enflasyonla mücadele sürecini zorlaştıracağına işaret ediliyor.
FED'in para politikası üzerindeki etkileri
Özdurak, bu durumun Federal Rezerv'in (FED) para politikası kararlarını daha da karmaşık hale getireceğini ifade etti. TCMB'nin ise bu belirsiz ortamda bir miktar 'bekle gör' politikası güdebileceği düşünülüyor. Petrol fiyatlarındaki kısa vadeli artışın orta vadede kalıcı olmayacağı beklentisi, TCMB'nin faiz indirimleri konusunda veri odaklı kararlar almasına neden olabilecek. FED için ise durumun daha karmaşık hale geleceği, petrol fiyatlarındaki artışın enflasyonla mücadeleyi zorlaştıracağı ve faiz indirimleri konusunda dikkatli adımlar atılmasını gerektireceği öngörülüyor.
Çin ekonomisi üzerindeki baskılar
Hürmüz Boğazı'nın kapanmasının Çin ekonomisi üzerinde ciddi baskılar yaratacağına dikkat çeken Özdurak, Çin'in dünyanın en büyük petrol ithalatçılarından biri olduğunu vurguladı. Enerji güvenliğinin Pekin'in dış politikasının temel direklerinden biri olduğu belirtiliyor. Bu durum, Çin'in enerji kaynaklarını çeşitlendirme çabalarını hızlandırmasına ve alternatif ticaret rotaları arayışına neden olacağı ifade ediliyor.
Küresel üre ihracatındaki riskler
Özdurak, gıda fiyatlarındaki artış riskine de değindi. İran ve İsrail arasındaki gerilimlerin arttığı bir ortamda, İran'ın gübre sektörüne yönelik saldırılardan olumsuz etkilendiği belirtildi. Bu bağlamda, İran'ın yedi üre ve amonyak tesisini kapatması ve Mısır'daki üretimin durması, küresel üre ihracatının yaklaşık yüzde 40'ının risk altında olduğu anlamına geliyor. Mevcut durumun, hem enerji hem de gıda piyasasında önemli değişimlere yol açabileceği ifade ediliyor.
