Son yıllarda sağlıklı yaşam trendleriyle birlikte glütensiz beslenme, popülaritesini artırmıştır. Anadolu Sağlık Ataşehir Tıp Merkezi Beslenme ve Diyet Uzmanı Derya Eren, glütene karşı hassasiyeti olmayan bireyler için glütensiz beslenmenin gereksiz olduğunu ifade etti. Eren, glütenin buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan doğal bir protein grubu olduğunu ve buğdayın Türkiye'de sıkça kullanıldığını belirtti. Glütenin hamura elastikiyet katarak ekmek gibi mayalı ürünlerin kabarmasına yardımcı olduğunu vurgulayan Eren, sağlıklı diyetlerin gereği olan bazı besin maddelerinden zengin gıdalardan gereksiz yere uzak durmanın uygun bir tercih olmadığını dile getirdi.
Glütensiz beslenmenin çölyak hastalığı, glüten hassasiyeti ve buğday alerjisi gibi durumlarda zorunlu ve faydalı bir alışkanlık olduğunu belirten Eren, glüten içeren tam tahılların, yani tam buğday, çavdar ve arpanın, lif, B vitamini, demir ve magnezyum gibi önemli besin öğeleri açısından zengin olduğunu aktardı. Bu nedenle, mevcut sağlık problemleri olmayan kişilerin gereksiz yere glütensiz beslenmeye geçmesi, bu besin öğelerinin yetersiz alınmasına ve dengeli beslenmenin bozulmasına yol açabilir. Ayrıca birçok glütensiz ürünün işlenmiş içerikleri nedeniyle daha fazla şeker, yağ ve kalori içerebileceği konusunda uyarıda bulundu.
Eren, glüten hassasiyetinin özel bir beslenme planıyla teşhis edilebileceğini ve çölyak hastası olmayan bireylerin glütenli gıdalar tükettikten sonra birtakım rahatsızlıklar yaşaması durumunu tanımladığını söyledi. Yaygın belirtiler arasında karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal ve kabızlık yer almaktadır. Sindirim dışı belirtiler arasında baş ağrısı, halsizlik, konsantrasyon bozukluğu ve eklem ağrıları örnek verilebilir. Glüten hassasiyetinin teşhisi için belirli bir tanı yöntemi olmadığından, öncelikle çölyak hastalığı ve buğday alerjisi testleri yapılmakta, ardından glütensiz diyetle semptomların düzelip düzelmediği gözlemlenmektedir. Glüten hassasiyetinin çölyaktan farklı olarak bağırsakta kalıcı hasarlar bırakmadığını ancak günlük yaşamı zorlaştırabileceğini ifade etti.
Çölyak hastalığı durumunda, glütene maruz kalan bireylerde bağışıklık sisteminin ince bağırsaklara saldırdığına dikkat çekerek, Eren, bu hastalıkta sürekli karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kabızlık, yorgunluk, kansızlık, kemik yoğunluğunun azalması, ciltte kaşıntılı döküntüler ve depresyon gibi sorunların görülebileceğini belirtti. Ayrıca buğday alerjisi olan bireylerde glütenin alerjik reaksiyonlara neden olabileceğini ifade eden Eren, bu belirtiler göz önünde bulundurularak böylesi semptomları olan kişilerde glütenin sindirilip sindirilemediğinin bilimsel olarak incelenmesi gerektiğini söyledi.
Derya Eren, glüten içeren ve içermeyen en yaygın besinleri ise şu şekilde sıraladı:
Glüten içeren besinler: Buğday, arpa, çavdar, yulaf ve bunların unları ile yapılmış her türlü yiyecek; bulgur, makarna, şehriye, erişte, kuskus, bisküvi, simit, dondurma külahı, ekmek, tarhana, yarma, irmik, kraker, börek, pasta, çörek, sosis; mısır gevrekli süt ürünleri, hazır çorbalar, çok yağ eklenmiş yiyecekler; kaymak, krema, fındık, fıstık, badem, ceviz, baklava, tulumba, revani gibi unlu tatlılar; kek, çikolata, kurabiye, puding, gofret, hazır salça, ketçap, unla yapılmış soslar ve hazır satılan çeşni verici yiyecekler.
Glüten içermeyen besinler: Süt, salep, ıhlamur, çay, ayran, meyve suları, limonata, gazoz, doğal yoğurt, labne peyniri, mascarpone, mozzarella gibi taze peynirler; parmesan, et, balık, kümes hayvanları, yumurta, peynir; pirinç, pirinç unu ve nişasta ile yapılmış yiyecekler; mısır unu ile yapılmış ekmek, patates, glütensiz unlardan yapılmış ekmekler, kinoa, chia, amarant, karabuğday, kurubaklagiller, sebze ve meyveler; şeker, bal, komposto, pekmez, hoşaf, sirke, limon, salamura, turşu, baharatlar, tuz, domates suyu ve ev salçası.
