Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü ve Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, yapay zeka (YZ) ile ilgili tehditleri ve fırsatları değerlendirdi. Tarhan, YZ’nin, matbaa ve elektrik gibi insanoğlunun yaşamına büyük etkiler getirdiğini belirterek, YZ’nin kullanım amacına bağlı olarak olumlu ya da olumsuz sonuçlar doğurabileceğini vurguladı. "Bıçak gibi, amacında kullanırsan ekmeği kesersin, yoksa birisini öldürürsün. Aynı etkiyi yapay zeka yapıyor." diyerek bu duruma dikkat çekti.
Prof. Dr. Tarhan, yapay zekanın getirdiği olumlu değişimlerin yanı sıra olumsuz yönlerini de ele aldı. YZ'nin psikolojik alandaki riskleri konusunda, bir kişi YZ'yi psikolog gibi kullanarak bu durumdan olumsuz etkilenebilir. Tarhan, intihar eğilimi olan bir bireyin yapay zekadan yüksek köprüler hakkında bilgi istemesi durumunda, YZ’nin niyet okuyamaması nedeniyle yanlış yönlendirmelere yol açabileceği uyarısında bulundu. YZ’nin empatik algılama, duygusal okuryazarlık gibi insanlara özgü becerilere sahip olmadığını dile getiren Tarhan, bununla birlikte beynin ayna nöronlarının bu tür becerilerde kritik rol oynadığını vurguladı.
Digital bağımlılık ve dopamin tuzağına da değinen Tarhan, YZ kullanımı ve dijital platformların bireylerde bağımlılık yaratabileceğini sözlerine ekledi. Beyin kimyasının önemli bir parçası olan dopaminin, dijital oyunlar veya YZ kullanımında salgılanmasının kişide sürekli bir "kaydırma etkisi" yarattığını söyleyen Tarhan, bu durumun bağımlılıkların temel sebeplerinden biri olduğunu belirtti.
Prof. Dr. Tarhan, yapay zekanın bir araç olarak görülmesi gerektiğinin altını çizerek, insanın yerine geçemeyeceğini ifade etti. YZ’den elde edilen bilgilerin mutlaka bir uzman tarafından doğrulanması gerektiğini vurguladı. Tarhan, YZ’nin insanın hayal dünyasını geçici bir gerçeklik gibi algılamasına neden olabileceği uyarısında bulundu.
Yapay zekanın, bireylerde yanlış bir bağımlılık oluşturarak, onları sahte bir rahatlık hissine sürükleyebileceğini ifade eden Tarhan, “Yapay zekaya kendini kaptıran kişiler, falcılara inananlar gibi hatalara düşebilir.” dedi. Ayrıca, "Yapay zeka gerçeği" olarak adlandırdığı yeni bir kavram üzerinde durarak, bu sanal gerçekliğin derin bir şekilde tasarlanabileceğini dile getirdi ve bu akıl yürütmese dikkatsizlikten kaynaklanan büyük hatalara yol açabileceğini belirtti.
YZ’nin "yankı odası yanılgısı"na neden olduğunu belirten Tarhan, bireylerin dijital ortamda yalnızlık yaşamasına yol açtığını, bunun da "yalnızlık paradoksu"nu ortaya çıkardığını ifade etti. Dijital ilişkilerin derin bağlardan yoksun olduğunu belirten Tarhan, gerçek insan bağlantılarının azalmasının kaygı ve depresyonu artırabileceğini vurguladı.
Yapay zekanın, dikkat ve zaman tuzağı yaratma potansiyelini ele alan Tarhan, YZ’nin insanların çoklu görevlere yönlendirilmesine sebep olarak derinleşmeyi engellediğini belirtti. “Özellikle çocuklar ve gençler için bu dijital platformlar özgürlüklere değil, esarete yol açıyor.” dedi.
Tarhan, yapay zekanın yeni kimlikler inşa ettiğini ve bu kontrolün kaybedilmesi durumunda tehlikeli olabileceğini sözlerine ekledi. YZ’nin insanlar arası iletişimin yüzde 80'inin sözsüz iletişim yoluyla kurulduğunu unuttuğunu, bu nedenle empatik yeteneğinin olmadığını ifade etti.
Prof. Dr. Tarhan, yapay zekanın aşırı kullanımı sonucunda "öğrenilmiş otizm" durumunun ortaya çıkabileceği uyarısında bulundu. YZ’ye bağımlı insanların sosyal ve duygusal becerilerinin zarar görebileceğini belirten Tarhan, bu durumun kişisel ve sosyal izolasyona yol açabileceğini söyledi.
Stresin bireyler üzerindeki farklı etkilerinden bahseden Tarhan, YZ kullanımının kişinin psikolojisi üzerindeki risklerine dikkat çekti. Ayrıca, YZ kullanımı ve etik standartların göz ardı edilmesi konusunda uyarılarda bulundu. “Teknoloji firmaları kârı maksimize etmeye çalışırlarsa, insanlık için büyük tehlike doğabilir.” dedi.
Son olarak, yapay zekanın eğitimde nasıl kullanılmasına dair düşüncelerini paylaşan Tarhan, YZ’nin öğrencilere bilgi sağlarken, kendi yorumlarını katmalarının önemini vurguladı. “Yapay zeka asistan olmalı, kaptan olmamalı.” sözleriyle konuşmasını tamamladı.
