Alzheimer Hastalığı ve Etkileri
Demansın en yaygın nedeni olarak bilinen Alzheimer, beynin yapısında ve işleyişinde ciddi değişikliklere yol açan bir rahatsızlıktır. Alzheimer, yaşlılıkta en önemli risk faktörlerinden birisidir ve genellikle 65 yaş ve üzerindeki bireylerde daha sık görülmektedir. Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Yaşar Kütükçü, hastalığın temelinde beyinde amiloid ve tau proteinlerinin birikmesinin yattığını belirtmektedir. Bu durum, hücrelerin birbirleriyle iletişim kurmasını engeller ve nihayetinde hücre ölümlerine neden olur. Sinir hücresi kaybı ilerledikçe beyin hacmi küçülmekte, bu da hafıza, düşünme, dil, davranış ve sosyal yeteneklerde kayıplara yol açmaktadır. Hastalığın teşhisi için kişinin sağlık geçmişi, semptomları ve çeşitli zihinsel testler ile beyin görüntülemelerine başvurulmaktadır.
Belirtiler ve Evreler
Alzheimer'ın kesin nedeni henüz tam olarak bilinmemekte; ancak erken yaşta genetik faktörler, ilerleyen yaşlarda ise çevresel ve yaşam tarzı etkenleri hastalıkla ilişkilendirilmektedir. Prof. Dr. Kütükçü, hastalığın belirtilerinin evreye göre değişiklik gösterdiğine değinmektedir. Erken dönemde genellikle unutkanlık, kelime bulma zorluğu, plan yapma ve problem çözmede zorlanma ön plandadır. Orta evrede hafıza kaybı ve kafa karışıklığı artar; bu dönemde hastalar, yakınlarını tanımakta güçlük çekebilir, kişisel bakımda yardıma ihtiyaç duyabilir ve duygusal dalgalanmalar yaşayabilir. İleri evrede ise hafıza neredeyse tamamen kaybolur ve hasta, yemek yeme, yürüme, konuşma gibi temel ihtiyaçlar için bile yardıma ihtiyaç duyar. Bu dönemde iletişim sınırlanır ve enfeksiyonlara karşı korunmasız hale gelir.
Tedavi ve Desteklemeler
Günümüzde Alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi bulunmamaktadır; ancak bazı ilaçlar ve tedavi yöntemleri ile hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilmektedir. Prof. Dr. Kütükçü, bu tedavi yöntemlerinin, hastalığın neden olduğu davranışsal sorunları hafifletmeyi ve hastaların yaşam kalitelerini mümkün olduğunca korumayı hedeflediğini ifade etmektedir. Erken teşhis ve hasta yakınlarının desteği, bu süreçte büyük bir öneme sahiptir. Bilimsel araştırmalar ise Alzheimer ile ilgili dünya genelinde yoğun bir şekilde sürdürüldüğünü vurgulamaktadır.
Alzheimer Riskini Artırabilecek Faktörler
Prof. Dr. Yaşar Kütükçü, Alzheimer riski artıracak 8 önemli faktörü şu şekilde sıralamaktadır:
- İleri Yaş: Alzheimer için en önemli risk faktörü yaştır. Özellikle 65 yaş üstündeki bireylerde risk önemli ölçüde artar.
- Genetik Yatkınlık: Ailede Alzheimer öyküsü bulunması, hastalığın riskini yükseltir.
- Zihinsel Aktivite Eksikliği: Zihnin yeterince çalışmaması Alzheimer'a yatkınlığı artırır. Okuma, öğrenme ve bulmaca gibi etkinlikler beyin sağlığını destekler.
- Fiziksel Travmalar: Ciddi kafa yaralanmaları veya tekrarlayan travmalar, Alzheimer hastalığı riskini artırabilir.
- Damar Sağlığı Problemleri: Hipertansiyon, diyabet, obezite ve yüksek kolesterol gibi sorunlar beyin damarlarını etkileyerek riski artırır.
- Uyku Bozuklukları: Kronik uyku apnesi veya yetersiz uyku, beyin sağlığını olumsuz etkileyerek Alzheimer'a zemin hazırlar.
- Sigara ve Aşırı Alkol Kullanımı: Tütün ürünleri ve yoğun alkol tüketimi beyin hücrelerine zarar vererek demans riskini artırır.
- Hareketsiz Yaşam Tarzı: Fiziksel aktivite eksikliği hem kalp-damar sağlığını hem de beyin sağlığını olumsuz etkiler.
Alzheimer hastalığı hakkında daha fazla bilgi edinmek ve hastalığın önlenmesi için gerekli adımları atmak, tüm bireyler için kritik bir önem taşımaktadır.
