Sepsis Küresel Bir Sağlık Sorunu: Erken Müdahale Hayat Kurtarıyor
Sepsis, dünya genelinde ciddi yaşam kayıplarına yol açan bir sağlık sorunu olarak dikkat çekiyor. Yoğun Bakım Uzmanı Prof. Dr. Sibel Temür, sepsisin tanınmadığı takdirde saatler içerisinde yaşam kaybına neden olabileceği uyarısında bulunarak, dünya çapında sepsis nedeniyle her 2,8 saniyede bir kişinin hayatını kaybettiğini vurguladı. Prof. Temür, erken müdahale ile yaşam kaybı riskinin yüzde 60’tan yüzde 20’ye düşebildiğini de ifade etti.
Dünya genelinde her yıl yaklaşık 50 milyon kişinin sepsis nedeniyle etkilendiği ve bu durumun 13,7 milyon hayatı sonlandırdığı belirtiliyor. Sepsis, halk arasında yeterince tanınmadığı ve eksik bilgi nedeniyle tedavide önemli olan ilk saatin kaçırılabildiği bir sorun. Bunun sonucunda hastaların kaybı artıyor.
Tüm Yaşam Kayıplarının Yüzde 20’si Sepsis Kaynaklı
Prof. Dr. Temür, sepsisin küresel ölçekteki ciddiyetine dikkat çekerek, tüm yaşam kayıplarının yaklaşık yüzde 20’sinin sepsis nedeniyle olduğunu aktardı. Sadece bu durum değil, kayıpların yüzde 40’ının beş yaş altı çocuklarda gözlemlenmesi de oldukça üzücü bir gerçek. Ayrıca, obstetrik sepsis, anne ölümlerinin üçüncü en sık nedeni olarak karşımıza çıkıyor. Hastanede yatan hastaların yüzde 27’sinin, yoğun bakım hastalarının ise yüzde 42’sinin sepsis kaynaklı kaybedildiği kaydediliyor. Bu nedenle bireysel ve toplumsal farkındalığın artırılması önem taşıyor.
Türkiye'de Sepsis Durumu
Türkiye’de sepsisin sıklığına ilişkin ulusal bir kayıt sisteminin henüz yeterince güçlü olmaması dikkat çekerken, yoğun bakımlardaki verilerin küresel ortalamalara yakın sonuçlar verdiği ifade ediliyor. Prof. Dr. Temür, enfeksiyon kaynaklı yaşam kaybı oranının yoğun bakımda yüzde 60’a kadar çıkabildiğini belirtirken, 2018 yılına ait verilerde Türkiye’deki sepsis mortalitesinin yüzde 55,8, septik şokta ise yüzde 71,1’e ulaştığını aktardı. Bu veriler, sepsisin Türkiye’de de hala ciddi bir sağlık sorunu olduğunu gösteriyor.
Sepsisin Tanımı ve Gelişimi
Sepsis, vücudun bir enfeksiyona karşı gösterdiği aşırı bağışıklık yanıtı sonucu organlara zarar veren ve hayatı tehdit eden bir klinik tablo olarak tanımlanıyor. Basit bir idrar yolu enfeksiyonu ya da zatürre gibi durumlar, bağışıklık sisteminin düzensiz çalıştığı vakalarda sepsise yol açabiliyor. Halk arasında "kan zehirlenmesi" olarak bilinse de, gerçek sorun kanda mikrop bulunmasından ziyade, bağışıklık sisteminin anormal tepkisidir.
Gecikmelerin Yaşam Kaybı Riski Üzerindeki Etkisi
Sepsisin hızlı ilerleyen bir hastalık olduğunu belirten Prof. Dr. Temür, tanı ve tedavideki gecikmelerin yaşam kaybı riskini ciddi şekilde artırdığını ifade etti. Erken tanı ile saatler içinde çoklu organ yetmezliği gelişebildiğini aktaran uzman, düşük ve orta gelirli ülkelerde hızlı tanı testlerine ve uygun antibiyotik desteğine erişimin sınırlı olduğunu da vurguladı.
Sepsis ve Antibiyotik Kullanımı
Prof. Dr. Temür, sepsiste her saatlik gecikmenin yaşam kaybı riskini artırdığını belirtti. Uluslararası kılavuzlar, şüpheli sepsis veya septik şok durumunda antibiyotiğin ilk bir saat içinde başlanmasını öneriyor. Ayrıca, Türkiye’de antibiyotik direncinin ciddi bir sorun olduğunu vurgulayan uzman, bu durumun sepsis tedavisinde etkili ilaçlara ulaşımı zorlaştırdığını ve yaşam kaybı oranlarını artırdığını belirtti. Gereksiz antibiyotik kullanımı azaltılmalı ve doğru tedaviye hemen başlanması gerektiği ifade ediliyor.
Önleyici Tedbirler
Sepsisin önlenmesinde en önemli adımın doğru bilgi edinmek olduğunu belirten Prof. Dr. Temür, sepsisin üç temel unsurunun enfeksiyon, bağışıklık sistemi ve organ yetmezliği olduğunu söyledi. Enfeksiyondan korunmanın önemini vurgularken, el hijyenine dikkat edilmesi ve sağlıklı yaşam tarzının benimsenmesi gerektiği ifade edildi. Ayrıca, risk grubundaki kişilerin daha dikkatli davranması gerektiği belirtildi.
Bu bağlamda eğitimlerin artırılması, erken tanı oranlarını yükseltecek ve sepsis vakalarının daha etkili yönetimini sağlayacaktır. Sağlık Bakanlığı ve ilgili dernekler aracılığıyla hastanelerde sepsis yönetimi için gerekli protokoller oluşturulmuş ve uygulanmaktadır.
